Andere lopende projecten

Geo-HydrolOgicaL dIsaster riSk and the associated naTural resource degradation in sub-Saharan AfrICa: a transdisciplinary approach in densely-populated changing environments (G-HOLISTIC/ 2024-2028(2033) / FED-tWIN)

Geohydrologische gevaren (vulkanische activiteit en emissies, overstromingen, droogte, aardverschuivingen, geulerosie en plotselinge overstromingen) en de achteruitgang van natuurlijke hulpbronnen (bodem, water, bossen, ecosystemen) zijn vaak onderling afhankelijk en versterken elkaar in hun oorzaken en gevolgen. Afrika bezuiden de Sahara heeft vaak een hoge en snel toenemende bevolkingsdichtheid, die gepaard gaat met een grote maatschappelijke kwetsbaarheid. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de risico's van broeikasgasgerelateerde rampen en de daarmee gepaard gaande degradatie van natuurlijke hulpbronnen deze regio's onevenredig treffen. Veranderingen in het milieu door veranderingen in landgebruik, in combinatie met veranderende klimatologische omstandigheden, zullen deze effecten waarschijnlijk versterken. In Afrika bezuiden de Sahara staat het onderzoek naar rampenrisico's in verband met geohydrologische gevaren en de aantasting van natuurlijke hulpbronnen vaak nog in de kinderschoenen en is het niet aangepast aan de behoeften van de lokale bevolking en belanghebbenden.

Dit FED-tWIN-project biedt unieke langetermijnfinanciering voor strategisch, longitudinaal, gezamenlijk geproduceerd en transdisciplinair onderzoek in dichtbevolkte stedelijke en plattelandsgebieden in Afrika ten zuiden van de Sahara. Het project wil een duidelijke leemte in het onderzoek opvullen door hogeresolutie, uitgesplitste informatie te verschaffen over risico's en degradatie van hulpbronnen. De algemene wetenschappelijke kortetermijndoelstelling (5 jaar) van het FED-tWIN project is het beoordelen van de kwetsbaarheid, blootstelling en veerkracht voor geohydrologische gevaren. Het doel is om geïntegreerde/complete rampenrisicoanalyses met een hoge ruimtelijke resolutie te verkrijgen, die relevant zijn voor belanghebbenden en voor de ontwikkeling van aangepaste mitigatiestrategieën. Om een dergelijke gedetailleerde analyse te kunnen maken, zullen we ons richten op geselecteerde, dichtbevolkte en snel veranderende regio's waar geohydrologische gevaren door beide teams worden bestudeerd.

Parallel aan de focus op rampenrisico's in verband met geohydrologische gevaren, zal het project geleidelijk beginnen met het verzamelen van ruimtelijk expliciete gegevens over de aantasting van natuurlijke hulpbronnen in verband met deze broeikasgasgerelateerde rampenrisico's. Het wetenschappelijke doel op lange termijn is om de transdisciplinaire benaderingen (modellen, datasets, methoden, enz.) die zijn ontwikkeld voor broeikasgasgerelateerde risico's op rampen uit te breiden naar meer universele kwesties van de aantasting van natuurlijke hulpbronnen. Op die manier gaan we verder dan wat over het algemeen wordt beschouwd als een volledig geïntegreerde studie van rampenrisico's, aangezien we ons ook zullen richten op hun interacties met natuurlijke hulpbronnen, waardoor een component wordt toegevoegd aan het begrip van kwetsbaarheid en veerkracht als geheel.

De sleutel ligt in de ontwikkeling en implementatie van transdisciplinaire benaderingen op basis van een sterke samenwerking tussen het KMMA, het UCLouvain en Afrikaanse instellingen. Het project zal gebruik maken van de expertise en netwerken van medewerkers van beide instellingen. Tijdens de eerste twee jaar zal de FED-tWIN-onderzoeker vertrouwd raken met een belangrijk studiegebied op de grens tussen Burundi, de DRC en Rwanda. Een belangrijk aspect is ook de integratie van de collectie historische luchtfoto's van het KMMA in het onderzoek, aangezien dit de teledetectiegegevens kan aanvullen met belangrijke informatie over de toestand van het milieu van het midden van de 20e eeuw tot vandaag. Van de FED-tWIN-onderzoeker wordt verwacht dat hij of zij een expert wordt op zijn of haar vakgebied met een hoge mate van autonomie door het ontwikkelen van nieuwe synergieën, samenwerkingsverbanden, externe projectfinanciering en studentenbegeleiding (PhD en MSc). Deze belangrijke uitdagingen zijn in lijn met de huidige onderzoeks- en ontwikkelingsstrategieën van beide instellingen. 

Geo-hydrological Hazards triggered by rain in Tropical Africa: a demonstrator for Rwanda to document the effects of Climate Change (GeoHaTACC / 2022-2025 / Space Climate Observatory)

GeoHaTACC is gericht op het detecteren en inventariseren van hydrogeologische gevaren in tropische omgevingen en op het documenteren van de gevolgen van klimaatverandering op deze gevaren. De demonstrator is een operationele toolbox die verschillende informatiebronnen combineert en wordt geïmplementeerd in Rwanda, een Afrikaans land dat in het bijzonder wordt getroffen door deze gebeurtenissen, om uiteindelijk ook in andere gebieden te worden gebruikt. 

GeohazarDs in AfricaN CitiEs: patterns, rates and sustainability in urban sprawling contexts (GuiDANCE / 2020-2024 / FED-tWIN)

Afrika staat vandaag de dag voor meerdere uitdagingen op het gebied van economische ontwikkeling, bevolkingsgroei, milieuproblemen en klimaatverandering, om er maar een paar te noemen. Geconfronteerd met deze uitdagingen leiden de snel groeiende steden in Afrika tot grote bezorgdheid over de toenemende gevolgen van geohazards zoals aardverschuivingen, vulkaanuitbarstingen, aardbevingen, lokale verzakkingen, instorting van de grond en erosie van geulen. Hoewel er de afgelopen 10 jaar aanzienlijke vooruitgang is geboekt bij het opzetten van instellingen en regelgeving voor risicobeperking in Sub-Sahara Afrika, blijft de kennis over gevaren en de capaciteit voor het ontwerpen en implementeren van adequate risicobeperking uiterst beperkt. De korte termijn (5 jaar) algemene wetenschappelijke doelstelling van dit FED-tWIN project is om inzicht te krijgen in de basispatronen/cijfers van geologische risico's in uitdijende stedelijke contexten. Het onderzoek zal zich richten op het bestuderen van geohazardpatronen/-tarieven die zich voordoen onder natuurlijke omstandigheden en op de manier waarop de mens deze processen of de blootstelling aan deze processen heeft beïnvloed, waardoor het risiconiveau is toegenomen.
De specifieke doelstellingen zijn (1) het schatten van de oppervlaktedistributie van grondvervormingen in verband met geohazards in verstedelijkte gebieden ten zuiden van de Sahara; (2) het documenteren van actieve geohazardprocessen met behulp van een reeks technieken om de meest geschikte strategieën te identificeren voor operationele monitoring van deze gebeurtenissen met behulp van een combinatie van gegevens (vanaf de grond, vanuit de lucht en vanuit de ruimte)/platforms en analysetechnieken; (3) het onderzoeken van de wisselwerking tussen natuurlijke (klimatologische, geomorfologische, seismische omstandigheden) en door de mens veroorzaakte parameters (stadsuitbreiding, stedelijke infrastructuur, veranderingen in landgebruik) die de dynamiek en frequentie-magnituderelaties van deze processen in deze omgevingen bepalen. De wetenschappelijke doelstelling op lange termijn (10 jaar) is het ontwikkelen van specifieke expertise op het gebied van teledetectie en geohazards in Afrika en met Afrikanen rond een sterke samenwerking tussen het Departement Geografie van de VUB en het Departement Aardwetenschappen van het KMMA om de uitdagingen in verband met risicobeperking bij rampen aan te pakken. Het project bouwt voort op de unieke bestaande expertise en netwerken van medewerkers van beide instellingen. Tijdens de eerste twee jaar van het project zal de FED-tWIN-onderzoeker vertrouwd raken met nieuwe technieken en vaardigheden die hij/zij zich eigen moet maken (naast de technieken waarmee hij/zij al ervaring heeft); daarbij wordt gebruik gemaakt van de expertise van het KMMA/VUB in de belangrijkste technieken die gebruikt zullen worden.
De recente komst van hoogfrequente satellietgegevensverzameling (bijv. Sentinel-1 en -2, Planet imagery) opent de mogelijkheid voor systematische gegevensanalyse voor een grote reeks stedelijke doelen met behulp van geavanceerde methoden. Radar remote sensing-technieken zijn een prioritaire methode voor de FED-tWIN kandidaat. Een belangrijk aspect is ook de integratie van de collectie historische luchtfoto's van het KMMA in het onderzoek, aangezien deze belangrijke informatie kan opleveren over de toestand van het milieu vanaf het midden van de 20e eeuw tot vandaag. Er wordt verwacht dat de FED-tWIN-onderzoeker een leider wordt in zijn/haar vakgebied met een grote autonomie door het ontwikkelen van nieuwe synergieën, partnerschappen, externe projectfinanciering en het begeleiden van studenten (PhD en MSc). Deze belangrijke uitdagingen zijn in lijn met de huidige O&TO-strategieën van de twee instellingen.

Landslide and flood hazards and vulnerability in NW Rwanda: towards applicable land management and disaster risk reduction (LAFHAZAV / 2020-2024 / ARES)

Rwanda wordt vaak getroffen door ernstige gevallen van aardverschuivingen en overstromingen. Het is ook een van de dichtstbevolkte gebieden van de wereld. Deze context van sterke demografische druk heeft geleid tot aanzienlijke veranderingen in landgebruik/landbedekking (LULC) die waarschijnlijk de oorzaak zijn van een toename van het aantal aardverschuivingen en overstromingen, met name in de bergachtige gebieden van NW Rwanda in de buurt van het Volcanoes National Park. Niettemin blijven de effecten van LULC en de veranderingen daarin op het optreden van deze natuurgevaren moeilijk te voorspellen en te kwantificeren. Als gevolg daarvan blijft de ontwikkeling van geschikte strategieën voor landbeheer (waarbij een evenwicht wordt gevonden tussen het minimaliseren van de gevolgen van deze gevaren en de hoge bevolkingsdruk) een grote uitdaging. Dit is vooral het geval in het licht van de klimaatverandering.
Dit project wil daarom de effecten bestuderen van LULC en de veranderingen ervan gedurende de voorbije 60 jaar op de omvang en frequentie van aardverschuivingen en overstromingen, alsook de impact van deze gevaren op de bevolking. Ons onderzoek zal zich richten op twee rivierbekkens in NW-Rwanda met vergelijkbare topografische en klimatologische kenmerken maar zeer verschillende niveaus van LULC-verandering. De verwachte resultaten van dit onderzoek zijn een beter inzicht in de fysische en antropogene factoren die deze twee gevaren beïnvloeden en een beter begrip van de kwetsbaarheid van de bevolking voor deze gevaren. De resultaten van het project zullen zijn: (1) een grotere onderzoekscapaciteit om wetenschappelijke risicobeoordelingen uit te voeren, waarbij specifieke hydrogeomorfische gevaren en bijbehorende risico's worden geïntegreerd met de menselijke dimensies van risico's; (2) het vermogen om actuele beoordelingen te maken van deze twee hydrogeomorfische gevaren, die zullen worden gebruikt om het bewustzijn te vergroten en geschikte mitigatie- en weerbaarheidsstrategieën te identificeren met blootgestelde gemeenschappen en alle relevante belanghebbenden die betrokken zijn bij rampenrisicovermindering; (3) een sterk partnerschap vanaf het begin van het project met lokale en nationale belanghebbenden die betrokken zijn bij rampenrisicovermindering, voor een betere integratie van wetenschappelijke inzichten in het beleid inzake natuurlijke gevaren en risicobeheer.

Prevention and mitigation of urban gullies: lessons learned from failures and successes (PREMITURG / 2018-2023 / ARES)

Overvloedige regenval, ongeschikte stadsinfrastructuur en gebrek aan stadsplanning leiden tot de vorming van grote geulen in vele Congolese steden. Deze stedelijke geulen worden vaak in enkele uren gevormd door de concentratie van de neerslag. Eenmaal gevormd, blijven zij zich in de daaropvolgende jaren meestal uitbreiden. Gezien hun aard en ligging in dichtbevolkte gebieden eisen zij vaak slachtoffers, veroorzaken zij grote schade aan huizen en infrastructuur en belemmeren zij de ontwikkeling van veel (peri-)stedelijke gebieden. Deze problemen zijn rechtstreeks van invloed op de bestaansmiddelen van misschien wel meer dan een miljoen voornamelijk arme mensen in de DRC en kunnen door de snelle stedelijke groei en de klimaatverandering nog sterk verergeren. Er bestaan reeds verschillende initiatieven om bestaande geulen te stabiliseren, maar naar schatting 50% van deze maatregelen faalt. Bovendien krijgt preventie zeer weinig aandacht. Dit project wil bijdragen aan de preventie en mitigatie van stedelijke geulen door het versterken van de onderzoeks- en besluitvormingscapaciteit van Congolese universiteiten en leden van het nationale platform voor risicobeperking bij rampen (DRR). Hiertoe willen we (i) de factoren bestuderen die dit erosieproces beheersen; (ii) de meest effectieve/efficiënte preventie- en mitigatiemaatregelen identificeren; (iii) de maatschappelijke en bestuurlijke context van stedelijke geulen bestuderen en de invloed hiervan op de preventie en mitigatie van stedelijke geulen; en (iv) de verkregen onderzoeksresultaten valoriseren en toepassen. Dit zal voornamelijk gebeuren door de opleiding van 3 MSc van de DRC opgeleid in België, 3 MSc opgeleid in de DRC en 2 doctoraatsstudenten van de DRC opgeleid in België en de DRC. Hun onderzoek zal zich toespitsen op stedelijke geulen en preventie- en mitigatie-initiatieven in Kinshasa, Bukavu en Kikwit. In Kinshasa zal ook de maatschappelijke context van stedelijke geulen worden onderzocht. Naast de opleiding van deze studenten zal het project lokale MSc-studies ondersteunen en een reeks voorspellingsinstrumenten, veldhandleidingen, opleidingen, seminars en workshops ter beschikking stellen om beleidsmakers en andere belanghebbenden te helpen bij de aanpak van dit probleem.